فاصله کانونی لنز چیست؟ آموزش کامل فاصله کانونی

فاصله کانونی چیست ؟ شاید به تازگی به حوزه عکاسی وارد شده باشید یا علاقه‌مند به یادگیری درا ین زمنیه باشید و قصد عکاسی کردن داشته باشید. ابتدا باید شناخت اولیه از دوربین ها داشتهه باشید اینکه دوربین فول فریم مناسب عکاسی شماست یا کراپ فریم و اینکه دوربین DSLR مناسب شماست یا بدون آینه و … همچنین باید لنز مناسب خود را انتخاب کنید. اینکه چه فاصله کانونی و کدام یک از لنزهای Ultra Wide ، Wide، Telephoto یا Super Telephoto باشد. فاصله کانونی عکاسی از نظر بسیاری از عکاسان اشتباه برداشت شده و علم کاملی نسبت به این موضوع ندارند. برخلاف تصور برخی افراد، فاصله کانونی لنز ابعاد فیزیکی لنز نیست و ارتباط چندانی با اندازه کلی آن ندارد. خب، پس فاصله کانونی لنز چیه؟ در این ادامه مقاله پاسخ کاملی دادیم و درباره انتخاب اینکه کدام مورد برای سبک عکاسی شما مناسب است، صحبت خواهیم کرد.

فاصله کانونی چیست ؟

اگر بخواهیم فاصله کانونی لنز را ساده و بدون وارد شدن به بحث فیزیک توضیح دهیم، فاصله کانونی یک ویژگی نوری لنز است. فاصله بین مرکز نوری لنز (optical center) و سنسور دوربین (image sensor) را بر حسب میلی متر اندازه گیری می کند و با فوکوس دوربین تا بی نهایت مشخص می شود. لنزها با فاصله کانونی آنها نامگذاری می شوند و شما می توانید این اطلاعات را از روی نوشته های روی دهانه لنز متوجه شوید. به عنوان مثال، یک لنز 50 میلی متری دارای فاصله کانونی 50 میلی متر است. در تعریف فاصله کانونی، به مرکز نوری لنز (optical center) اشاره کردیم. شاید برای شما جای سوال باشد که دقیقا منظور از مرکز نوری چیست؟ همچنین مقاله قبلی ” مت باکس چیست ؟ ” در وبلاگ دیجیلا استور مشاهده کنید.

در واقع لنزهای دوربین از یک تکه شیشه ساخته نمی شود. در عوض، ترکیبی از عناصر و قطعاتی یا گروهی از عناصر هستند که به تمرکز نور و کاهش اعوجاج کمک می کند. به عبارتی دقیق‌تر مکانی که در آن همه پرتوهای نور برای تشکیل یک تصویر واضح به هم می رسند به عنوان مرکز نوری لنز شناخته می شود. فاصله کانونی ویژگی خود لنز است نه دوربین و منظور از این موضوع این است که لنز 50 میلی متری یک لنز 50 میلی متری است، صرف نظر از اینکه روی یک دوربین فول فریم، کراپفریم یا دوربین با فرمت متوسط ​​باشد. با این حال، اندازه سنسور در میدان دید ترکیبی لنز/دوربین نقش دارد.

نکته مهم فاصله کانونی لنز

نکته مهم این است که فاصله کانونی (focal length) چه چیزی به ما می‌گوید. فاصله کانونی زاویه دید یک لنز را توصیف می کند، یعنی لنز چه ابعادی از صحنه ای را که جلوی ماست می گیرد و علاوه بر این، چگونه سوژه های بزرگ در کادر ظاهر می شوند. به این مورد باید توجه داشت که هر چه فاصله کانونی لنز بیشتر باشد، زاویه دید آن کمتر است. سوژه های دور با استفاده از لنزهایی با فاصله کانونی بیشتر و بزرگتر قابل دیدن برای ما هستند. از سوی دیگر لنزهایی با فواصل کانونی کوتاه زاویه دید بسیار وسیع تری دارند. بنابراین عناصر در قاب بسیار کوچکتر از آنچه برای چشم ما هستند به نظر می رسند.

به تصویر زیر توجه کنید، به گفته نیکون، لنز 500 میلی‌متری f/5.6 آن دارای زاویه دید 5^o است در حالی که 50 میلی‌متری f/1.4 آن دارای زاویه دید 46^o است. همچنین 20 میلی متری f/1.8  آن دارای زاویه دید 94^o است. همانطور که می بینید، لنز 500 میلی متری طولانی تر، بخش بسیار نازک تری از صحنه را می گیرد، در نتیجه تنها بخشی از یک قایق در عکس گرفته می شود. از طرفی 50 میلی متری زاویه دید بیشتری دارد و با ایستادن در همان مکان می‌توانید بخش بسیار وسیع‌تری از صحنه، از جمله چندین قایق و صخره‌های دوردست را ثبت کنید. با این حال، با لنز 20 میلی متری می توانید کل صحنه را در یک فریم ثبت کنید.

نمونه عکس با فواصل مختلف لنز

در آخرین مسافرتی که برای عکاسی رفته بودیم، در حین پیاده روی با دو نفر روبرو شدیم که در حال صخره نوردی بودند. با اینکه دوربین روی سه پایه نبود، روی صخره ها نشستم و هر چهار عکس زیر را از یک نقطه گرفتم. توجه کنید که وقتی روی کوهنورد زوم می کنم، چگونه تصاویر من در صحنه باریک می شوند. در فاصله کانونی 25 میلی متری به سختی می توانید سوژه را تشخیص دهید. از طرف دیگر، در 140 میلی متری می توانید حالت چهره کوهنورد را مشاهده کنید.

میدان دید و فاصله کانونی

اصطلاحات “زاویه دید” و “میدان دید” اغلب به جای یکدیگر استفاده میشوند. زاویه دید یک ویژگی نوری لنز است و به دوربین مربوط نمی‌شود. میدان دید نتیجه ترکیب لنز/دوربین است. میدان دید نه تنها به فاصله کانونی لنز بلکه به اندازه سنسور دوربین نیز بستگی دارد. یک دوربین فول فریم دارای سنسوری به اندازه یک نگاتیو فیلم 35 میلی‌متری (36 میلی‌متر در 24 میلی‌متر) است. دوربین‌های دیجیتال با طیف گسترده‌ای از اندازه‌های سنسور بسته به سازنده و مدل دوربین عرضه می‌شوند. سنسورهایی که کوچکتر از فول فریم هستند، سنسورهای کراپ فریم در نظر گرفته می شوند. این حسگرهای کوچکتر صحنه را کمتر می بینند، به روشی مشابه آنچه برش یک تصویر انجام میدهد. فاصله کانونی معادل، فاصله کانونی لنزی را که باید روی دوربین فول فریم قرار دهید تا همان میدان دیدی را که یک لنز معین دارید روی یک دوربین کراپ فریم ثبت کنید، توصیف می کند.

فاصله کانونی معادل، با ضرب فاصله کانونی لنز در ضریب برش دوربین بدون فریم کامل بدست می آید. برای نیکون، دوربین‌های DX آن دارای ضریب برش 1.5 و دوربین های EF-S کانن دارای ضریب برش 1.6 هستند. تصویر زیر با لنز 24-70 میلیمتری f/2.8 در 44 میلیمتر در دوربین فول فریم نیکون D800 گرفته شده. اگر این لنز را با همان زوم روی Nikon D500 (کراپ فریم) قرار میدادم، هنوز یک لنز 24-70 میلیمتری در 44 میلیمتر بود ولی میدان دید کاهش یافته که به دلیل برش سنسور دوربین همان ناحیه را نمیبیند. در این شرایط آنچه را که با قرمز مشخص شده میگیرد. فاصله کانونی موثر من در D500 44 mm x 1.5 یا 66 mm خواهد بود. اگر بخواهم کادر رنگ قرمز در D800 ثبت کنم، باید لنزی با فاصله کانونی 66 میلیمتر بگذارم. البته میتوانستم لنز 24-70 میلیمتری خود را از 44 به 66 میلیمتر زوم کنم.

طبقه بندی فواصل کانونی

لنزهای دوربین عکاسی با توجه به فاصله کانونی معادل آنها به پنج دسته طبقه بندی می شوند.

• لنزهای اولترا واید: دارای فاصله کانونی کمتر از 24 میلی متر در شرایط فول فریم هستند. آنها نماهای فوق العاده وسیعی را ثبت می کنند. لنزهای جالبی برای استفاده هستند و حداقل فاصله فوکوس بسیار نزدیک و عمق میدان زیادی دارند.

• لنزهای واید: دارای فاصله کانونی معادل در محدوده 24 میلی متر تا 35 میلی متر هستند. این لنزها هم دید گسترده ای دارند و اغلب توسط عکاسان منظره و معماری استفاده می شوند.از آنجایی که این لنزها عمق میدان بسیار زیادی دارند، به راحتی می توان اشیای دور و نزدیک را در فوکوس شارپ قرار داد.

• لنزهای استاندارد: دارای فاصله کانونی بین 35 تا 70 میلی متر هستند. آنها جهان را به شیوه ای بسیار شبیه به آنچه که چشمان ما می بینند، ثبت می کنند و حداقل اعوجاج را ایجاد می کنند. بنابراین مورد علاقه عکاسان پرتره هستند.یکی دیگر از ویژگی‌های لنزهای این محدوده کانونی، توانایی آنها در جداسازی سوژه از پس‌زمینه آن با استفاده از عمق میدان بسیار کم‌تر نسبت به لنزهای زاویه باز است.

• لنزهای تله فوتو: فاصله کانونی بین 70 میلی متر تا 300 میلی متر به عنوان لنز تله فوتو در نظر گرفته می شود.آنها به طور مرتب توسط عکاسان حیات وحش استفاده می شوند تا بدون دیده شدن به سوژه های خود نزدیک شوند. این لنزها عمق میدان کم دارند، حتی در دیافراگم های کوچک، بنابراین دستیابی به فوکوس واضح بسیار مهم است.

• لنزهای سوپر تله فوتو: دارای فاصله کانونی بیش از 300 میلی متر هستند. آنها اغلب برای عکاسی از پرندگان و سایر سوژه های کوچک دور استفاده می شوند. این لنزها می توانند بسیار بزرگ و سنگین باشند و ممکن است برای پشتیبانی از آنها استفاده از سه پایه نیاز باشد. آنها همچنین بسیار گران هستند! لنز نیکون AF-S NIKKOR 800mm f/5.6E FL ED VR در زمان نگارش این مقاله، قیمت فوق‌العاده 16300 دلاری دارد! خوشبختانه در حال حاضر گزینه‌های بسیار ارزان‌تری نیز وجود دارد.

باز هم تمام اعدادی که ذکر کردم به صورت فول فریم هستند. اگر یک دوربین با سنسور کراپ فریم دارید، باید فاصله کانونی معادل خود را با تقسیم این اعداد بر 1.5، 2 یا هر آنچه ضریب برش شما باشد، پیدا کنید.

زوم در مقابل پرایم؟

لنزهای پرایم یک فاصله کانونی ثابت دارند. از طرف دیگر یک لنز زوم دارای فاصله کانونی متغیری است. برخی از لنزهای زوم محبوب شامل 16-35 میلی متر، 24-70 میلی متر و 70-200 میلی متر هستند. یک لنز عالی برای مسافرت، لنزهایی هستند که هم محدوده واید و هم محدوده تله فوتو، مانند لنزهای 18 تا 200 میلی متری را پوشش دهد. مجبور نخواهید بود لنزهای زیادی را با خود حمل کنید، یا برای عکاسی از مناظر وسیع و نمای نزدیک از جزئیات معماری، لنز را عوض کنید. زوم 2 نقطه ضعف دارد: آنها اغلب از نظر نوری به اندازه اعداد اول واضح نیستند. اگرچه این مشکل با فناوری جدیدتر و بهتر در حال از بین رفتن است، اما همچنان وجود دارد، به خصوص در مورد سوپرزوم هایی مانند لنزهای 18-200 میلی متری. اشکال دیگر این است که آنها تمایل دارند حداکثر دیافراگم باریک تری نسبت به لنزهای پرایم داشته باشند.

نتیجه

به تعریف فاصله کانونی یا حتی تفاوت بین زاویه دید، میدان دید و فاصله کانونی معادل لنز دل نبندید. آنچه مهم است به خاطر بسپارید این است که عدسی‌هایی با فواصل کانونی زیاد، مانند تلسکوپ، اجسام را نزدیک‌تر می‌کنند. و از طرف دیگر، لنزهای واید برای ثبت مناظر بزرگ عالی هستند. اگر می خواهید از نظر فیزیکی به سوژه خود نزدیکتر شوید، لنزهای تله فوتو را انتخاب کنید. اگر منظره و معماری از ژانرهایی هستند که از عکاسی آن لذت می برید، پس مطمئن شوید که لنز با زاویه دید باز دارید.